Kuruluş
Kulübü, Türk Spor Tarihi'ndeki öncü olma özelliğini hiç kuşkusuz içinden doğduğu
ve gene öncü bir kurum olan Galatasaray Lisesi'nden (Mektebi Sultani) almıştır.
Okul ile kulüp arasındaki koparılmaz bağ, yadsınamayacak bir gerçeklik ve övünç kaynağıdır.
Devlet adamı yetiştirmek amacıyla II. Beyazıt tarafından 1482'de kurulan mektep,
adını kurulduğu bölgeden alır ve "Galata Sarayı" olarak anılmaya başlar.
Okul modern konumuna 1 Eylül 1868'de Sultan Abdülaziz döneminde kavuşur.
Okul' un yeniden yapılanmasıyla birlikte, Türkiye'de de gerçek anlamıyla
ilk sportif çalışmalar başlamış olur ve okulda Beden Eğitimi dersi jimnastikçi
'Monsieur Curel' tarafından eğitim programına konur. Bu atılımlar gerçekten
bir devrim niteliği taşımaktadırlar. Curel, modern aletler eşliğinde çalıştırdığı
öğrencileri sportif açıdan geliştirirken, onlar için Kağıthane'de bir idman Bayramı düzenler.
Yıl 1870'tir. Bu etkinlikte başarı gösteren sporcular değişik ödül ve madalyalar
kazanır ve yarışmaların sonunda öğrencilere "kuzulu pilav" verilir. Bu da,
sonraki yıllarda bir başka geleneğin başlangıcını oluşturur.
Curel'den sonra görevi devralan yabancı spor hocaları
(M. Moiroux, Signor Martinetti, Stangali gibi), jimnastik ve atletizmin yanı sıra,
değişik branşlara da eğilerek (yüzme, kürek, aletli jimnastik),
bir ilki daha başlatmış olurlar. Bu çalışmaların ürünü çok geçmeden alınmaya başlanır
ve adı Türk Spor Tarihi'ne altın harflerle yazılan Faik Üstünidman'ın yanı sıra,
Binbaşı Mazhar Kazancı, Abdurrahman ve Ahmet Robenson kardeşler
GSL'nde görev alıp, izcilik, tenis, hokey gibi spor dallarının öğrenciler
arasında yaygınlaşmasını sağlarlar. Özellikle Üstünidman'ın ön ayak olmasıyla,
öğrenciler futbolla tanışırlar. Ama oynanan futbol, bir kör dövüşünden farklı olmayan
ve kural tanımayan bir koşuşturmayı andırmaktadır. Ama futbol GSL' nin
Tören Kapısı'ndan adımını atmış ve tam bir salgına dönüşmüştür.
1901 yılında İstanbul'da yaşayan iki İngiliz, James Lafontaine ve Horace Armitage,
Rum ve İngiliz oyunculardan oluşan Kadıköy Futbol Kulübü'nü kurmuşlar ama 1
903'te takımdaki İngilizler bir anlaşmazlık sonucu ayrılarak
Moda Kulübü'nü oluşturmuşlardır. 1904 yılında ise bu kulüpler,
Imogen, Elpis, Strugglers takımlarıyla anlaşarak, İstanbul Futbol Birliği'ni hayata
geçirmişler ve bugünkü Fenerbahçe Şükrü Saraçoğlu Stadı'nın yerinde bulunan
"Union Club-İttihat Spor" sahasında düzenli karşılaşmalar yapmaya başlamışlardır.
Görüldüğü gibi bu takımlar yabancı ya da azınlık takımlarıdır.
Türk olmayan ekiplerin gerçekleştirdikleri bu ilk futbol karşılaşmaları,
GSL öğrencilerini hem ilgilendirir hem de çok üzer. Artık onların amacı,
kendi futbol kulüplerini kurmak, ölesiye sevdikleri bu oyunun kurallarını "
hatmetmek" ve yabancılarla boy ölçüşmektir.
Türk olmayan takımları yenmek
Galatasaray Spor Kulübü'nün kurucusu Ali Sami Yen, "Ellinci Yıl" kitabında kuruluş
öyküsünü şöyle anlatır:"1 Teşrin 1905'te mektebin beşinci sınıfında edebiyat
muallimimiz merhum Mehmet Ata beyin dersi esnasında
birkaç arkadaş baş başa vererek Galatasaray'da bir futbol kulübü kurmaya karar verdik.
İlk müteşebbisler oyuna ve mücadeleye meyyal arkadaşlardan
Asım Tevfik Sonumut, Reşat Şirvani, Cevdet Kalpakçıoğlu, Abidin Daver,
Kamil...gibi gençlerdi. Mektepde tahsilde bulunan Bulgar ve Sırp talebesinden
çevik ve kuvvetli olanlar da bize iltihak etmişlerdi. Asım'ı muhasebeciliğe,
Cevdet'i ikinci reisliğe seçmiş, kendim de Reis olmuştum. Asım her hafta
arkadaşlardan birer kuruş toplamakda mahir olduğu için kendisini muhasebeci yapmıştık.
Ben Reisliği topu yağlayıp şişirmekle almıştım. Topumuza evladım gibi bakardım.
Zaten varımız yoğumuz da toptu. Mektebe gelirken, domuz sokağından geçer,
domuz yağı alırdım. Topu onunla yağlar, şişirirdim; yamasını yeni
pabucumdan kesmiştim. Bunu gören arkadaşlar, bana hepimizden
fazla paye vermişlerdi. Yani o zaman Reisliğe ve diğer vazifelere payeyi,
en çok çalışan kazanırdı. Cevdet de ikinci Reisliği formaları yıkadığı için almıştı.
"Maksadımız İngilizler gibi toplu bir halde oynamak, bir renge ve bir isme malik olmak
ve Türk olmayan takımları yenmek."
Kulübün adının Gloria (Zafer) ya da Audace (Cesaret) konulması yolunda görüşler
ortaya atılmışsa da, sonuçta Galatasaray olmasında anlaşmaya varılmıştır.
Araştırmacı Cem Atabeyoğlu, Galatasaray adının, bu takımın yaptığı
ilk maçta Rum ekibini 2-0 yenerken, seyircilerin onlardan "Galata Sarayı efendileri"
diye söz etmelerinden doğduğunu yazar. Bunun üzerine kurucular da ismi benimserler
ve "Adımız Galata Sarayı olsun" derler.
Kurucu Listeler
1905'ten 1919'a kadar Galatasaray Spor Kulübü'ne Başkanlık yapan, mektebin 889 numaralı
öğrencisi Ali Sami Yen,
inci gibi elyazısıyla tuttuğu Galatasaray Terbiye-i Bedeniye Kulübü ıhsaiyet Defteri'nin
(Sayım-İstatistik Defteri)
181 ve 182. sayfalarında kurucu 13 üyeyi şöyle sıralar:
1-Ali Sami Yen; 2-Asım Sonumut; 3-Emin Bülent Serdaroğlu; 4-Celal İbrahim;
5-B. Nikolof; 6-Milo Bakiş; 7-Pol Bakiş;
8-Bekir Sıtkı Bircan; 9-Tahsin Nahit; 10-Reşat Şirvanizade; 11-Hüseyin Hüsnü;
12-Refik Cevdet Kalpakçıoğlu; 13-Abidin Daver.
1905'te Osmanlı İmparatorluğu'nda bir dernekler yasası bulunmadığından,
Galatasaray Spor Kulübü yasal olarak tescil edilme olanağını bulamamıştır.
1912 yılında Cemiyetler Kanunu çıkarıldıktan sonra, kulüp yasal
bir kimlik kazandı. Yetkili makamlara kulüplerin tüzükleriyle birlikte,
kurucu üyelerin ad ve adreslerinin de bildirilmesi zorunlu tutulduğundan,
istifa eden ya da eğitimlerini tamamlayarak ülkelerine dönen üyeler ilk listeden çıkarılmış
ve 1 Eylül 1913'te kurucu liste yeniden düzenlenmiştir. Kurucu üyelerin yeni sıralaması şöyle gerçekleşmiştir: 1-Ali Sami Yen; 2-Asım Sonumut; 3-Emin Bülent Serdaroğlu;
4-Celal İbrahim; 5-Bekir Sıtkı Bircan; 6-Reşat Şirvanizade;
7-Refik Cevdet Kalpakçıoğlu; 8-Abidin Daver.
Renklerin öyküsü
Galatasaray Spor Kulübü'nün ilk renkleri kırmızı-beyaz'dır. Bayrağımızın renklerinden
esinlenerek seçilen bu renkler,
dönemin baskıcı ve paranoyak yönetimi tarafından kuşkuyla karşılanmış
ve futbolcular sıkı bir takibe alınmışlardır.
Bu nedenle, sarı-siyah renkler gündeme gelmiş ama bunlar da kalıcı
olmamış ve Galatasaray bugünkü renklerine kavuşmuştur. Bu renklerin öyküsünü
Ali Sami Yen'den dinleyelim:
"Birçok yerleri dolaştıktan sonra, nihayet Bahçekapı'daki Şişman Yanko'nun dükkanına gidilerek orada zarif iki yünlü
kumaşa tesadüf ettik. Biri, vişneye çalan koyuca tatlı bir kırmızı,
öteki de, içinde turuncudan iz taşıyan tok bir sarı. Tezgahtar,
mahirane bir el hareketi ile kumaşların dalgalarını birleştirdi. Bir saka kuşunun
başı ile kanadının yarattığı renk güzelliğine benzer bir parlaklık hasıl oldu.
Ateşin içindeki renk oyunlarını görür gibi olmuştuk. Sarı-Kırmızı alevinin
takımımız üstünde parıldamasını tasavvur ediyor ve bizi derhal galibiyetten
galibiyete götüreceğini tahayyül ediyorduk. Nitekim de öyle oldu.
" Buna karşılık kuruculardan Bekir Sıtkı, söz konusu renklerin Gül Baba'nın I
I.Beyazıt'a verdiği sarı ve kırmızı güllerden esinlendiğini ileri sürer.